Πολυκυστικές Ωοθήκες
Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι ένας αρκετά παρεξηγημένος όρος. Η σωστή ονομασία είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών. Κι όταν στην ιατρική αναφερόμαστε σε σύνδρομο εννοούμε πολλά συμπτώματα από διαφορετικά όργανα και συστήματα του οργανισμού.Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (Polycystic Ovary Syndrome PCOS) επηρεάζει το 10-15% των γυναικών.
Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών( PCOS )To Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι το σύνδρομο στο οποίο
η γυναίκα έχει δύο από τα τρία ευρήματα :
• Πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών τεκμηριωμένη με
υπερηχογραφικά κριτήρια.
• Διαταραχές εμμηνορρυσίας (όλιγο ή και ανωοθυλακιορρηξία )
• Υπερανδρογοναιμία ( Ακμή ή και υπερτρίχωση
προσώπου ,θώρακα κοιλιάς, μηρών αλλά και υπερανδρογοναιμία
βιοχημικά τεκμηριωμένη).
Οι γυναίκες που έχουν :
– κύστεις στην ωοθήκη μεγαλύτερες των 15 χιλιοστών
ή
– ωοθήκες με υπερηχογραφική μορφή πολυκυστικών ωοθηκών, με φυσιολογική περίοδο, και χωρίς ακμή ή έντονη τριχοφυία ΔΕΝ ΠΑΣΧΟΥΝ από το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών.
Διάγνωση
Η διάγνωση του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών στηρίζεται στο ιστορικό, την κλινική εξέταση και η εργαστηριακή διερεύνηση γίνεται με το υπερηχογράφημα για την μελέτη των ωοθηκών και αιματολογικές εξετάσεις ώστε να εντοπιστούν οι ορμονικές και βιοχημικές διαταραχές. Πρέπει επίσης να ελέγχεται η αρτηριακή πίεση και το βάρος.
Συμπτώματα( PCOS )
Τα κύρια συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:
• ακανόνιστη έμμηνος ρύση ή ακόμα και απουσία περιόδου
• ακανόνιστη ωορρηξία ή και καθόλου ωορρηξία
• μειωμένη γονιμότητα: δυσκολία στη σύλληψη, αποβολές
• ανεπιθύμητη έντονη τριχοφυΐα στο σώμα ή στο πρόσωπο
• Λιπαρό δέρμα, ακμή
• Λεπτά μαλλιά ή απώλεια μαλλιών από την κεφαλή (αλωπεκία)
• Προβλήματα βάρους: υψηλό βάρος, απότομη αύξηση βάρους,
δυσκολία στην απώλεια βάρους
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Αυξημένη χοληστεριναιμία, αρτηριακή υπερταση
Το PCOS επηρεάζει τις γυναίκες με διαφορετικούς τρόπους κατά συνέπεια όλες οι γυναίκες δεν θα έχουν όλα τα παραπάνω συμπτώματα.Μερικές γυναίκες μπορεί να έχουν ήπια συμπτώματα, ενώ άλλες μπορεί να έχουν ένα μεγαλύτερο πλήθος συμπτωμάτων και σε πολύ έντονη μορφή.
Τα συμπτώματα συνήθως παρουσιάζονται στην ενηλικίωση, όμως σε πολλές γυναίκες δεν παρουσιάζονται μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας των είκοσι.
Έχει παρατηρηθεί ότι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών σχετίζεται με το μεταβολικό σύνδρομο. Μελέτες έχουν δείξει ότι το 20 ℅ των γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών πάσχει και από το μεταβολικό σύνδρομο, κατά το οποίο έχουμε εμφάνιση υπέρτασης,σακχαρώδη διαβήτη, υπερχοληστεριναιμίας και παχυσαρκία κεντρικού τύπου.
Συνήθως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών συνδυάζεται με δύο ή τρία από τα παραπάνω συμπτώματα.
Το σύνδρομο αυτό μεταξυ αλλων είναι αποτέλεσμα ορμονικών διαταραχών. Οι δυο πιο σημαντικές ορμόνες που εμπλέκονται είναι η ινσουλίνη και η τεστοστερόνη.
Αρκετές γυναικες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν βρεθεί ότι έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη . Η ινσουλινη είναι μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας με ρυθμιστικό ρόλο στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων στο αίμα της γλυκόζης (σακχάρου αίματος).
Επηρεάζει όμως και γενικοτερα το μεταβολισμό ενός οργανισμού. Το μεταβολικό σύνδρομο στις πολυκυστικες ωοθήκες συνδέεται κυρίως με την αντίσταση των κυττάρων στην ινσουλίνη. Δηλαδή, οι ιστοί του σώματος αντιστέκονται στην επίδραση της ινσουλίνης με αποτέλεσμα το σώμα να πρέπει να παράγει περισσότερη ινσουλίνη. Φαίνεται ότι αυτά
τα υψηλά ποσοστά ινσουλίνης επηρεάζουν τις ωοθήκες, προκαλώντας διαταραχές στις ορμόνες.
Το κύριο ανδρογόνο στον οργανισμό της γυναίκας είναι η
τεστοστερόνη η οποία παράγεται κυρίως στις ωοθήκες. Η
τεστοστερόνη δρα στο γυναικείο οργανισμό (libido, τριχοφυία κ.ά.) και ένα μέρος της μετατρέπεται σε οιστρογόνο το οποίο και αποτελεί την κύρια θηλυκή ορμόνη. Οι γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών συνήθως έχουν ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά τεστοστερόνης από το ανώτατο φυσιολογικό όριο, γεγονός που συμβάλει στην
εμφάνιση κάποιων συμπτωμάτων όπως η τριχοφυία , η ακμή, και η ανδρογενής παχυσαρκία.
Εγκυμοσύνη και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι ένας συχνός παράγοντας υπογονιμότητας κυρίως εξαιτίας της διαταραχής της ωορηξίας. Δηλαδή μία γυναίκα με αυτό το σύνδρομο δεν παράγει ώριμο ωοθυλάκιο κάθε μήνα, οπότε δεν είναι δυνατή και η σύλληψη. Το εμπόδιο αυτό όμως μπορεί να ξεπεραστεί με την κατάλληλη ιατρική παρακολούθηση και θεραπεία. Συγκεκριμένα, ο γυναικολόγος μπορεί να χορηγήσει θεραπεία για την πρόκληση ωορρηξίας. Η συχνότερη φαρμακευτική ουσία που χρησιμοποιείται είναι η κιτρική κλομιφαίνη σε μορφή χαπιών. Στις περιπτώσεις που δεν επιτυγχάνεται ωορηξία με την κλομιφαίνη, χορηγούνται ενέσιμες γοναδοτροπίνες.
Τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί ότι το μεταβολικό σύνδρομο παίζει σημαντικό ρόλο και στη γονιμότητα. Η χορήγηση μετφορμίνης, δηλαδή ενός φαρμάκου για το σακχαρώδη διαβήτη, σε γυναίκες με μεταβολικό σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, βελτιώνει την ωοθυλακιορηξία ακόμα και χωρίς την παράλληλη χορήγηση κλομιφαίνης και γοναδοτροπινών.
Οι πολυκυστικές ωοθήκες και κίνδυνοι για την υγεία
Στις περιπτώσεις που υπάρχει έντομη διαταραχή του κύκλου με συχνή απουσία της περιόδου, παρατηρείται μακροχρόνια υπερπλασία του ενδομητρίου της μήτρας, με κίνδυνο τη δημιουργία άτυπης υπερπλασίας, πολύποδες, ακόμα και καρκίνο ενδομητρίου. Γι’αυτό και είναι σημαντική η ιατρική παρακολούθηση και η χορήγηση αντισυλληπτικών σε τέτοιες περιπτώσεις.
Οι γυναίκες με το σύνδρομο των πολυκυστικώ ωοθηκών αναπτύσσουν συχνά και αντίσταση στην ινσουλίνη με κίνδυνο το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε υπέρβαρες γυναίκες.
Επίσης, το μεταβολικό σύνδρομο που ενδέχεται να συνοδεύει τις πολυκυστικές ωοθήκες, είναι προδιαθεσικός παράγοντας για καρδιο-αγγειακά προβλήματα.
Αντιμετώπιση και Πρόληψη
Στις περιπτώσεις που υπάρχει έντονη διαταραχή του κύκλου με λιγότερες από 4 περιόδους το χρόνο, τα αντισυλληπτικά χάπια ρυθμίζουν το κύκλο και προφυλάσσουν από προβλήματα υπερπλασίας του ενδομητρίου. Στις περιπτώσεις που καθυστερεί η περίοδος άνω των 50 ημερών θα ήταν χρήσιμη η λήψη μόνο προγεστερόνης για 5-10 μέρες ώστε να προκληθεί η περίοδος. Επίσης με τη λήψη αντισυλληπτικών χαπιών μειώνονται τα συμπτώματα από την υπερανδρογοναιμία (ακμή, λιπαρότητα δέρματος και μαλλιών, τριχοφυία).
Σε περιπτώσεις έντονης υπερανδρογοναιμίας, αντι-ανδρογονικές
ουσίες μπορούν επίσης να βοηθήσουν.
Στις περιπτώσεις υπογονιμότητας χρειάζεται θεραπεία για πρόκληση
ωορηξίας με ή χωρίς μετφορμίνη.
Η άσκηση, η σωστή διατροφή και η αποφυγή της παχυσαρκίας, προλαμβάνουν και αντιμετωπίζουν σε ένα βαθμό το μεταβολικό σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών